သခင်နု/ဦးနု

ငယ်ဘဝနှင့် ပညာရေး

ဦးနုကို ၁၉၀၇ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၅ ရက်၊ စနေနေ့တွင် ဧရာဝတီတိုင်း၊ ဝါးခယ်မမြို့၌ ဖွားမြင်ခဲ့သည်။ ဖခင်ဖြစ်သူမှာ ဦးစံထွန်းဖြစ်၍ မိခင်မှာ ဒေါ်စောခင် ဖြစ်သည်။ စနေနေ့ဖွားဖြစ်သည့်အလျောက် မိမိကိုယ်ကို "စနေသား" ဟု မကြာခဏ ရည်ညွှန်းလေ့ရှိပြီး၊ နောင်တွင် သူ၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိစာအုပ်ကိုလည်း "Saturday's Son" ဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် ပညာသင်ကြားခဲ့ပြီး ၁၉၂၉ ခုနှစ်တွင် ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ (BA) ရရှိခဲ့သည်။ ဥပဒေပညာကို ဆက်လက်သင်ကြားခဲ့သော်လည်း စာမေးပွဲမဖြေဆိုတော့ဘဲ နိုင်ငံရေးလောကထဲသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။
ကျောင်းသားဘဝတွင် သူသည် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းထက် အသက်ကြီးသော်လည်း နိုင်ငံရေးတွင် အတူတကွ လှုပ်ရှားခဲ့ကြသည်။ ၁၉၃၅-၃၆ စာသင်နှစ်တွင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားများသမဂ္ဂ (RUSU) ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာပြီး ကိုအောင်ဆန်းက အတွင်းရေးမှူးနှင့် အိုးဝေမဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ "Hell Hound at Large" ဆောင်းပါးကိစ္စတွင် ကိုအောင်ဆန်း ကျောင်းထုတ်ခံရသကဲ့သို့ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ ကိုနုသည်လည်း ကျောင်းအုပ်ကြီးအား ဝေဖန်ပြောဆိုမှုဖြင့် ကျောင်းထုတ်ခံခဲ့ရသည်။ ဤဖြစ်ရပ်မှ အစပြု၍ ၁၉၃၆ ကျောင်းသားသပိတ်ကြီး ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး ဦးနုသည် သပိတ်မှောက်ကောင်စီ၏ ခေါင်းဆောင်တဦး ဖြစ်လာခဲ့သည်။

စာပေနှင့် နိုင်ငံရေးအစပျိုးချိန်

ဦးနုသည် နိုင်ငံရေးသမားတဦးသာမက စာရေးဆရာတဦးလည်း ဖြစ်သည်။ ၁၉၃၇ ခုနှစ်တွင် "နဂါးနီ စာအုပ်အသင်း" ကို ဦးထွန်းအေးတို့နှင့်အတူ တည်ထောင်ခဲ့ပြီး လက်ဝဲစာပေများနှင့် နိုင်ငံရေးအသိပညာပေးစာအုပ်များကို ဈေးနှုန်းချိုသာစွာဖြင့် ဖြန့်ချိခဲ့သည်။ သူကိုယ်တိုင်လည်း ပြဇာတ်များနှင့် ဝတ္ထုများ ရေးသားခဲ့သည်။ တို့ဗမာအစည်းအရုံးသို့ ဝင်ရောက်ပြီး "သခင်နု" အမည်ကို ခံယူခဲ့သည်။
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီက ဗြိတိသျှဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုများကြောင့် ထောင်ချခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၄၂ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်များ ဝင်ရောက်လာသောအခါ ထောင်မှ လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။ ဂျပန်ခေတ် ဒေါက်တာဘမော် အစိုးရလက်ထက်တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်။ သမိုင်းမှတ်တမ်းများအရ ဦးနုသည် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းကဲ့သို့ စစ်ရေးဘက်တွင် တိုက်ရိုက်မပါဝင်ဘဲ နိုင်ငံရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးကဏ္ဍတွင်သာ အဓိကပါဝင်ခဲ့သူဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရသည်။

လွတ်လပ်ရေးနှင့် ဝန်ကြီးချုပ်ဘဝ

၁၉၄၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း လုပ်ကြံခံရပြီးနောက် မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသည် အကြီးအကျယ် ဂယက်ရိုက်သွားခဲ့သည်။ ဘုရင်ခံ ဆာဟူးဘတ်ရန့်စ် (Sir Hubert Rance) သည် ဖဆပလ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ ဦးနုကို အစိုးရဖွဲ့ရန် ချက်ချင်း ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ရွေးချယ်ခဲ့ခြင်းမှာ ထိုအချိန်တွင် ကွန်မြူနစ်များ အာဏာရသွားမည်ကို စိုးရိမ်သဖြင့် ဘာသာရေးကိုင်းရှိုင်းပြီး သဘောထားပျော့ပြောင်းသည်ဟု ယူဆရသော ဦးနုကို ဗြိတိသျှတို့က အလိုရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု သမိုင်းမှတ်တမ်းများက သုံးသပ်ကြသည်။
၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် လွတ်လပ်ရေးရသောအခါ ဦးနုသည် နိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော် လွတ်လပ်ရေးရပြီး မကြာမီမှာပင် ပြည်တွင်းစစ်မီး တောက်လောင်ခဲ့သည်။ ကရင်လက်နက်ကိုင် (KNDO)၊ ကွန်မြူနစ် (CPB) နှင့် ရဲဘော်ဖြူများ တောခိုကြသဖြင့် အစိုးရ၏အာဏာစက်မှာ ရန်ကုန်မြို့ပေါ်၌သာ သက်ရောက်တော့သည့်အတွက် "ရန်ကုန်အစိုးရ" ဟု ခေါ်ဆိုရသည့် အခြေအနေသို့ပင် ဆိုက်ရောက်ခဲ့သည်။ ဦးနုသည် ထိုအကျပ်အတည်းကာလကို ရင်ဆိုင်ဖြတ်ကျော်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရသည်။
 

နိုင်ငံရေးဝါဒနှင့် ဘာသာရေး

ဦးနု၏ နိုင်ငံရေးဝါဒမှာ ဆိုရှယ်လစ်စနစ်နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာကို ပေါင်းစပ်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ထိုဝါဒကို "ဗုဒ္ဓဝါဒ ဆိုရှယ်လစ်" (Buddhist Socialism) ဟု နိုင်ငံတကာပညာရှင်များက သမုတ်ခဲ့ကြသည်။ "ပြည်တော်သာ စီမံကိန်း" ကို ချမှတ်ပြီး လူမှုဖူလုံရေးနိုင်ငံ (Welfare State) တည်ထောင်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင် ကြားနေဝါဒကို ကျင့်သုံးခဲ့၏။ ၁၉၅၅ ခုနှစ် ဘန်ဒေါင်းညီလာခံတွင် တရုတ်ဝန်ကြီးချုပ် ချူအင်လိုင်း၊ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် နေရူးတို့နှင့်အတူ ဦးဆောင်ပါဝင်ခဲ့ပြီး ဘက်မလိုက်လှုပ်ရှားမှု (Non-Aligned Movement) ၏ ခေါင်းဆောင်တဦးအဖြစ် နိုင်ငံတကာက အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။
ဘာသာရေးဘက်တွင်မူ ၁၉၅၄ ခုနှစ်၌ ဆဋ္ဌမသင်္ဂါယနာကို ဦးဆောင်ကျင်းပခဲ့ပြီး ကမ္ဘာအေးစေတီနှင့် မဟာပါသဏလိုဏ်ဂူတော်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာကို နိုင်ငံတော်ဘာသာအဖြစ် ပြဋ္ဌာန်းရန် ကြိုးပမ်းမှုသည် နိုင်ငံရေးအမှားတခုဖြစ်ခဲ့သည်ဟု သမိုင်းဆရာတို့က သုံးသပ်ကြသည်။ ထိုလုပ်ရပ်ကြောင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်အများစုဖြစ်သော ကချင်၊ ချင်းနှင့် ကရင် တိုင်းရင်းသားများအကြား မကျေနပ်မှုများ ကြီးထွားလာပြီး တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးများကို ပိုမိုအားကောင်းစေခဲ့သည်။

ဖဆပလ ကွဲခြင်းနှင့် အိမ်စောင့်အစိုးရ

၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် အာဏာရ ဖဆပလပါတီကြီးသည် ဦးနုဦးဆောင်သော သန့်ရှင်းဖဆပလ (နု-တင်) နှင့် ဦးကျော်ငြိမ်း၊ ဦးဘဆွေ ဦးဆောင်သော တည်မြဲဖဆပလ (ဆွေ-ငြိမ်း) ဟူ၍ နှစ်ခြမ်းကွဲသွားခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးအခြေအနေ ရှုပ်ထွေးလာသဖြင့် ဦးနုက ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်းကို အာဏာလွှဲပြောင်းပေးပြီး အိမ်စောင့်အစိုးရ ဖွဲ့စည်းစေခဲ့သည်။ ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဦးနု၏ သန့်ရှင်းဖဆပလ (နောက်ပိုင်း ပြည်ထောင်စုပါတီ-ပထစ) က မဲအပြတ်အသတ်ဖြင့် အနိုင်ရပြီး ဝန်ကြီးချုပ် ပြန်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူ၏အောင်ပွဲမှာ "ဒီမိုကရေစီ" နှင့် "ဘာသာရေး" ပုံရိပ်ကို ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။

၁၉၆၂ အာဏာသိမ်းပွဲနှင့် ထောင်သွင်းအကျဉ်းချခံရခြင်း

၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း ဦးဆောင်သော တပ်မတော်က အာဏာသိမ်းခဲ့သည်။ အာဏာသိမ်းရခြင်းအတွက် တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်များနှင့် ဖက်ဒရယ်မူ ဆွေးနွေးပွဲ (ဖက်ဒရယ်မူကို ခွဲထွက်ရေးဟု စွပ်စွဲသည်) နှင့် နိုင်ငံရေးယိုယွင်းမှုများကို အကြောင်းပြခဲ့သည်။ ဦးနုနှင့်တကွ အစိုးရအဖွဲ့ဝင်များ၊ တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်များ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။ ဦးနုသည် ထောင်ထဲတွင် ၅ နှစ်နီးပါး အကျဉ်းကျခံခဲ့ရပြီး ၁၉၆၆ ခုနှစ်တွင် ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။

တောခိုခြင်းနှင့် ပြည်ပနိုင်ငံရေး

လွတ်မြောက်ပြီးနောက် ၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင် ကျန်းမာရေးအကြောင်းပြချက်ဖြင့် ပြည်ပသို့ ထွက်ခွာသွားပြီး လန်ဒန်တွင် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်ကာ နေဝင်းအစိုးရကို တိုက်ပွဲဝင်မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံနယ်စပ်သို့ သွားရောက်ပြီး "ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီပါတီ" (PDP) ကို ဖွဲ့စည်းကာ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ပြည်ချစ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (PLA) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သော်လည်း အောင်မြင်မှု မရခဲ့ပေ။
PDP မအောင်မြင်ရခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ သမိုင်းအမြင်များ ကွဲပြားကြသည်။ ဦးနုသည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ရာတွင် "ခွဲထွက်ခွင့်" ကို လက်မခံနိုင်ခြင်း၊ ခေါင်းဆောင်မှုပိုင်းတွင် စစ်ရေးအမြင် အားနည်းခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု သုံးသပ်ကြသည်။ အချို့သတင်းရင်းမြစ်များကမူ CIA ထံမှ အကူအညီရယူရန် ကြိုးပမ်းမှုများ ရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုသော်လည်း တိတိကျကျ အတည်ပြုနိုင်ခြင်း မရှိပေ။ နောက်ဆုံးတွင် ဦးနုသည် နိုင်ငံရေးမှ အနားယူပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာတရား အားထုတ်ရင်း နေထိုင်ခဲ့သည်။

နေဝင်ချိန်

၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်တွင် ဦးနေဝင်းအစိုးရက လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးသဖြင့် မြန်မာပြည်သို့ ပြန်လာခဲ့ပြီး နိုင်ငံရေးမလုပ်တော့ဘဲ ဘာသာရေးစာပေများ (ပိဋကတ်တော် ဘာသာပြန်ခြင်း) တွင်သာ အာရုံစိုက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၈၈ ခုနှစ် ရှစ်လေးလုံးအရေးတော်ပုံကြီး ဖြစ်ပွားသောအခါ နိုင်ငံရေးဇာတ်ခုံပေါ်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်က တရားဝင် ရွေးချယ်ခံထားရသော ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်သည်ဟုဆိုကာ "စင်ပြိုင်အစိုးရ" ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုအချိန်သည် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် လူငယ်ခေါင်းဆောင်များ၏ အခန်းကဏ္ဍ မြင့်တက်လာချိန်ဖြစ်သဖြင့် ဦးနု၏လုပ်ရပ်သည် ထင်သလောက် ခရီးမရောက်ခဲ့ပေ။
နဝတ စစ်အစိုးရ တက်လာပြီးနောက် ဦးနုကို နေအိမ်အကျယ်ချုပ် ချထားခဲ့သည်။ ၁၉၉၅ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ဦးနုသည် မြန်မာ့သမိုင်းတွင် ဒီမိုကရေစီကို ယုံကြည်သူ၊ သဘောထားကြီးသူ၊ ဘာသာရေးကိုင်းရှိုင်းသူအဖြစ် လူသိများသော်လည်း၊ စီမံခန့်ခွဲမှု အားနည်းသူနှင့် ဆုံးဖြတ်ချက်မပြတ်သားသူအဖြစ်လည်း ဝေဖန်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ သူသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံးနှင့် သက်တမ်းအရှည်ဆုံး ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက်ခံ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် သမိုင်းမှတ်တိုင် စိုက်ထူနိုင်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။