အနောက်ဘက်လွန်မင်း

အနောက်ဘက်လွန်မင်းကို ၁၅၇၈ ခုနှစ်တွင် မွေးဖွားသည်။ ခမည်းတော်မှာ ညောင်ရမ်းမင်းတရားကြီး (ရှင်သစ္စာ) ဖြစ်ပြီး မယ်တော်မှာ သီရိမဟာဓမ္မရာဇာဒေဝီ ဖြစ်သည်။ ငယ်မည်မှာ သခင်လတ် ဖြစ်သည်။ ဘွဲ့တော်မှာ မဟာဓမ္မရာဇာ ဖြစ်သည်။ ၁၆၀၅ ခုနှစ်တွင် ခမည်းတော် ညောင်ရမ်းမင်းတရားကြီး ရှမ်းပြည်နယ် သိန္နီစစ်မျက်နှာတွင် နတ်ရွာစံသည်။ ထိုစဉ်က သခင်လတ်သည် ခမည်းတော်နှင့်အတူ စစ်မြေပြင်တွင် ရှိနေသည်။ သူသည် ခမည်းတော်၏ အရိုက်အရာကို ဆက်ခံကာ စစ်မြေပြင်မှပင် အင်းဝသို့ ပြန်လည်ချီတက်ပြီး နန်းတက်သည်။ နန်းတက်စတွင် အသက် ၂၇ နှစ်သာ ရှိသေးသည်။

အနောက်ဘက်လွန်မင်း နန်းတက်ချိန်တွင် နိုင်ငံတော်သည် အစိတ်စိတ်အမွှာမွှာ ဖြစ်နေသည်။ အင်းဝတွင်သာ အာဏာစက် သက်ရောက်သည်။ အောက်ပြည် (ဟံသာဝတီ၊ သန်လျင်) တွင် ပေါ်တူဂီ ငဇင်ကာ ကြီးစိုးနေသည်။ တောင်ငူနှင့် ပြည်တို့သည် သီးခြားကွဲထွက်နေသည်။ အနောက်ဘက်လွန်မင်း၏ ရည်မှန်းချက်မှာ ဘိုးတော် ဘုရင့်နောင်၏ အင်ပါယာကြီးကို ပြန်လည်အသက်သွင်းရန် ဖြစ်သည်။ သူသည် စစ်ရေးစွမ်းရည် ထက်မြက်ပြီး ရဲစွမ်းသတ္တိနှင့် ပြည့်စုံသည်။

၁၆၀၇ ခုနှစ်တွင် ပြည်မြို့ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။ ပြည်ဘုရင် သတိုးဓမ္မရာဇာကို သစ္စာပေးသည်။ ၁၆၁၀ ပြည့်နှစ်တွင် တောင်ငူကို ချီတက်သည်။ တောင်ငူဘုရင် နတ်သျှင်နောင်သည် ခုခံသော်လည်း မရသဖြင့် လက်နက်ချသည်။ အနောက်ဘက်လွန်မင်းသည် နတ်သျှင်နောင်ကို ခွင့်လွှတ်ပြီး မြို့စားအဖြစ် ဆက်လက်ထားရှိသည်။ သို့သော် ၁၆၁၂ ခုနှစ်တွင် သန်လျင်စား ငဇင်ကာသည် တောင်ငူကို တိုက်ခိုက်ပြီး နတ်သျှင်နောင်ကို သန်လျင်သို့ ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားသည်။ နတ်သျှင်နောင်သည် ငဇင်ကာနှင့် ပူးပေါင်းသွားသည်ဟု ယူဆရသည်။

၁၆၁၃ ခုနှစ်တွင် အနောက်ဘက်လွန်မင်းသည် ကြီးမားသော ရေတပ်၊ ကုန်းတပ်ဖြင့် သန်လျင်ကို ချီတက်တိုက်ခိုက်သည်။ သန်လျင်တိုက်ပွဲသည် အလွန်ပြင်းထန်သည်။ ငဇင်ကာတွင် ပေါ်တူဂီ သေနတ်များ၊ အမြောက်များ ရှိသည်။ ခံတပ်လည်း ခိုင်ခံ့သည်။ သို့သော် မြန်မာတပ်များက ဇွဲဖြင့် တိုက်ခိုက်သည်။ နောက်ဆုံးတွင် ဥမင်တူး၍ မြို့ထဲသို့ ဝင်ရောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ငဇင်ကာနှင့် နတ်သျှင်နောင်ကို ဖမ်းမိသည်။ အနောက်ဘက်လွန်မင်းသည် နိုင်ငံတော် သစ္စာဖောက်မှု၊ သာသနာ ဖျက်ဆီးမှုတို့ဖြင့် ငဇင်ကာကို ကွပ်မျက်လိုက်သည်။ (ဝါးရင်းတုတ်ဖြင့် ထိုးသတ်သည်ဟု ဆိုသည်)။ နတ်သျှင်နောင်ကိုလည်း သစ္စာဖောက်မှုဖြင့် ကွပ်မျက်သည်။ သန်လျင်မှ ဖမ်းမိသော ပေါ်တူဂီ သုံ့ပန်းများကို ရွှေဘိုနယ် (ဘုတလင်၊ ရေဦး) ဘက်သို့ ပို့ဆောင်ပြီး အမြောက်တပ်သားများအဖြစ် အမှုထမ်းစေသည်။ (ယနေ့တိုင် ဘရင်ဂျီရွာများအဖြစ် ကျန်ရှိသည်)။

သန်လျင်ကို သိမ်းပိုက်ခြင်းသည် မြန်မာ့သမိုင်းတွင် အလွန်အရေးပါသည်။ နိုင်ငံခြားသားများ မြန်မာ့မြေပေါ်တွင် နိုင်ငံထူထောင်မည့် အန္တရာယ်ကို တားဆီးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ၁၆၁၅ ခုနှစ်တွင် ဇင်းမယ် (ချင်းမိုင်) ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။ ၁၆၁၇ ခုနှစ်တွင် မုတ္တမနှင့် ထားဝယ်ကို ပြန်လည်သိမ်းသွင်းသည်။ ယိုးဒယားဘုရင်က ကျူးကျော်လာသည်ကိုလည်း ဟန့်တားနိုင်ခဲ့သည်။ သူ၏ လက်ထက်တွင် ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ နယ်နိမိတ် အများစုကို ပြန်လည်ရရှိခဲ့သည်။

၁၆၂၈ ခုနှစ်တွင် ပဲခူး (ဟံသာဝတီ) ၌ ယာယီစံမြန်းနေစဉ် လုပ်ကြံခံရသည်။ လုပ်ကြံသူမှာ သားတော် မင်းရဲဒိဗ္ဗ ဖြစ်သည်။ မင်းရဲဒိဗ္ဗသည် ခမည်းတော်၏ ကိုယ်လုပ်တော်တစ်ဦးနှင့် ဖောက်ပြန်သည်ကို ဘုရင်သိသွားမည် စိုး၍ လုပ်ကြံခြင်းဖြစ်သည်ဟု ရာဇဝင်များက ဆိုသည်။ အနောက်ဘက်လွန်မင်းသည် အနောက်ဘက် (ဧရာဝတီမြစ် အနောက်ဘက်ခြမ်း) သို့ ကူး၍ စစ်ချီနေစဉ် သို့မဟုတ် အနောက်ဘက်ရှိ ဟံသာဝတီနန်းတော်တွင် လွန်သောကြောင့် "အနောက်ဘက်လွန်မင်း" ဟု သမိုင်းတွင် အမည်တွင်သည်။ ကွယ်လွန်ချိန်တွင် အသက် ၅၀ နှစ်ဖြစ်သည်။

သူကွယ်လွန်ပြီးနောက် ညီတော် သာလွန်မင်းက မင်းရဲဒိဗ္ဗကို နှိမ်နင်းပြီး နန်းတက်သည်။ အနောက်ဘက်လွန်မင်းသည် ညောင်ရမ်းခေတ်၏ အအောင်မြင်ဆုံး စစ်ဘုရင်ဖြစ်ပြီး တိုင်းပြည်ကို ပြည်ပအန္တရာယ် (ပေါ်တူဂီ) မှ ကာကွယ်ပေးခဲ့သူ၊ ပြိုကွဲနေသော နိုင်ငံကို စည်းလုံးညီညွတ်မှု ပြန်လည်ရရှိစေခဲ့သူအဖြစ် သမိုင်းတွင် ဂုဏ်ပြုမှတ်တမ်းတင်ထားသည်။