ဘုရင့်နောင်ကျော်ထင်နော်ရထာ

ဘုရင့်နောင်ကို ၁၅၁၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် တောင်ငူမြို့၌ ဖွားမြင်တော်မူခဲ့သည်။ မိဘများမှာ မင်းကြီးဆွေနှင့် ရှင်မျိုးမြတ်တို့ ဖြစ်ကြပြီး ငယ်မည်မှာ ရှင်ရဲထွတ် ဖြစ်သည်။ တပင်ရွှေထီးနှင့် ဖွားဖက်တော်ဖြစ်ပြီး နို့စို့ဖက်ညီအစ်ကိုလည်း ဖြစ်သည်။ ငယ်စဉ်က တောင်ငူနန်းတော်တွင် ကြီးပြင်းခဲ့ပြီး တပင်ရွှေထီး၏ အစ်မတော် သခင်ကြီးနှင့် မေတ္တာမျှခဲ့သည်။ သာမန်အရပ်သားနှင့် ဘုရင့်သမီးတော် ချစ်ကြိုက်ခြင်းသည် သေဒဏ်ထိုက်သော အပြစ်ဖြစ်သော်လည်း၊ တပင်ရွှေထီးက ခွင့်လွှတ်ပြီး လက်ထပ်ပေးခဲ့သည့်အပြင် "ကျော်ထင်နော်ရထာ" ဟူသော ဘွဲ့ကိုပါ ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။

တပင်ရွှေထီးနှင့်အတူ တိုက်ပွဲပေါင်းများစွာကို ဝင်နွှဲခဲ့သည်။ ၁၅၃၈ ခုနှစ် နောင်ရိုးတိုက်ပွဲသည် သူ၏စစ်ပညာကို ကမ္ဘာက သိစေခဲ့သော ပွဲဖြစ်၏။ မြစ်တဖက်ကမ်းတွင် ရန်သူအင်အားက အဆမတန်များပြားနေချိန်၌ သူသည် ဖောင်များကို ဖျက်ဆီးပစ်ပြီးနောက် "ဖောင်ဖျက်ပြီးပြီ၊ မနိုင်ရင် သေမှပဲ အိမ်ပြန်ရမယ်" ဟု စစ်သည်များကို မိန့်ခွန်းခြွေကာ စိတ်ဓာတ်မြှင့်တင်ပေးခဲ့သည်။ ထိုတိုက်ပွဲတွင် အပြတ်အသတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ "ဘုရင့်နောင်" (ဘုရင်၏ နောင်တော်) ဟု အမည်တွင်ခဲ့သည်။

၁၅၅၀ ပြည့်နှစ်တွင် တပင်ရွှေထီး လုပ်ကြံခံရသောအခါ နိုင်ငံတော်မှာ အစိတ်စိတ်အမွှာမွှာ ပြိုကွဲသွားခဲ့သည်။ တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်များ ကိုယ်စီနန်းတက်ကြသည်။ ဘုရင့်နောင်သည် ထိုစဉ်က ဒလမြို့တွင် ရှိနေပြီး၊ ချက်ချင်း တောင်ငူသို့ ပြန်ခဲ့သော်လည်း ညီတော် တောင်ငူစားက မြို့တံခါးပိတ်၍ လက်မခံခဲ့ပေ။ သို့သော် သူသည် စိတ်ဓာတ်မကျဘဲ တောခိုကာ လူသူစုရုံးပြီး နိုင်ငံခြားသားကြေးစားစစ်သည်များကိုပါ စည်းရုံးခဲ့သည်။ ၁၅၅၁ ခုနှစ်တွင် တောင်ငူကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ညီတော်ကို ခွင့်လွှတ်ကာ ဘုရင်ခံအဖြစ် ပြန်လည်ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၁၅၅၂ ခုနှစ်တွင် ပြည်မြို့ကိုയും၊ ၁၅၅၄ ခုနှစ်တွင် ဟံသာဝတီ (ပဲခူး) ကိုയും ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး သမိန်စောထွတ်နှင့် သမိန်ထောရာမတို့ကို နှိမ်နင်းခဲ့သည်။ ၁၅၅၅ ခုနှစ်တွင် အင်းဝကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် အထက်မြန်မာပြည်တခုလုံးကို ငြိမ်းချမ်းစေခဲ့သည်။

၁၅၅၇ ခုနှစ်တွင် ရှမ်းပြည်နယ်များကို စတင်တိုက်ခိုက်ပြီး သီပေါ၊ မိုးနဲ၊ ညောင်ရွှေတို့ကို သိမ်းသွင်းခဲ့သည်။ ၁၅၅၈ ခုနှစ်တွင် ဇင်းမယ် (ချင်းမိုင်) ကို ချီတက်ခဲ့ရာ ဇင်းမယ်ဘုရင် ဗြသုဒ္ဓေါ မခံနိုင်၍ လက်နက်ချခဲ့သည်။ ၁၅၆၃ ခုနှစ်တွင် ယိုးဒယား (အယုဒ္ဓယ) ကို ပထမအကြိမ် ချီတက်ခဲ့သည်။ အကြောင်းပြချက်မှာ ဆင်ဖြူတော်တောင်းသည်ကို မပေး၍ဟု ဆိုသည်။ စစ်ကြောင်းလေးကြောင်းခွဲ၍ ချီတက်ခဲ့ရာ ယိုးဒယားဘုရင် မဟာချက္ကဖတ် (Maha Chakkraphat) လက်နက်ချခဲ့ရသည်။ နာမည်ကျော် ယိုးဒယားမင်းသမီး စုပန်ကလျာ (Suphankanlaya) အပါအဝင် မင်းညီမင်းသားများနှင့် အမြောက်အမြားကို ဟံသာဝတီသို့ ခေါ်ဆောင်လာခဲ့သည်။

၁၅၆၄ ခုနှစ်တွင် ဘုရင့်နောင် ယိုးဒယားသို့ ရောက်နေစဉ် ဟံသာဝတီ၌ ပုန်ကန်မှုဖြစ်ပွားပြီး နေပြည်တော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သောကြောင့် "ကမ္ဘောဇသာဒီ" ဟု အမည်တွင်သည့် ရွှေချနန်းတော်သစ်ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ၁၅၆၈ ခုနှစ်တွင် ယိုးဒယားက ပြန်လည်ပုန်ကန်သဖြင့် ဒုတိယအကြိမ် ချီတက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရသည်။ ၁၀ လကြာ ဝိုင်းရံထားပြီးနောက် ယိုးဒယားအမတ်ကြီး ဖရားချက္ကရီ (Phraya Chakri) ကို သူလျှိုအဖြစ် စေလွှတ်ကာ ဥပါယ်တံမျဉ်သုံးပြီး မြို့တံခါးကို ဖွင့်စေခဲ့သည်။ ၁၅၆၉ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် အယုဒ္ဓယ ကျဆုံးခဲ့ရာ မြန်မာရာဇဝင်တွင် အထင်ရှားဆုံးအောင်ပွဲတခု ဖြစ်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် လင်းဇင်း (လာအို)၊ မဏိပူရ၊ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် တရုတ်နယ်စပ်ဒေသများကို ဆက်လက်သိမ်းသွင်းခဲ့သည်။ ဘုရင့်နောင်၏ အင်ပါယာသည် အနောက်ဘက်တွင် မဏိပူရမှ အရှေ့ဘက်တွင် ဗီယက်နမ်နှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနယ်စပ်အထိ၊ မြောက်ဘက်တွင် တရုတ်နယ်စပ်မှ တောင်ဘက်တွင် မလေးကျွန်းဆွယ်အထိ ကျယ်ဝန်းခဲ့ရာ အရှေ့တောင်အာရှသမိုင်းတွင် အကြီးဆုံးအင်ပါယာ ဖြစ်ခဲ့သည်။

ဘုရင့်နောင်သည် စစ်ဘုရင်တပါးသက်သက်မဟုတ်ဘဲ အုပ်ချုပ်ရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် သာသနာရေးတွင်လည်း ထူးချွန်ခဲ့သည်။ အလေးတင်းတောင်းများကို တပြေးညီ သတ်မှတ်ခြင်း၊ "ရာဇသတ်ကြီး" ကို ပြဋ္ဌာန်းခြင်း၊ ရှမ်းပြည်နယ်မှ ဓလေ့ဆိုးများကို ပိတ်ပင်ခြင်း၊ တိရစ္ဆာန်များကို ယစ်ပူဇော်ခြင်းကို တားမြစ်ခြင်းတို့ဖြင့် နိုင်ငံကို ပြုပြင်ခဲ့သည်။ သာသနာတော်ကို အားပေးပြီး သီဟိုဠ် (သီရိလင်္ကာ) မှ စွယ်တော်ပွားကို ပင့်ဆောင်ကာ မဟာစေတီကြီးကို တည်ထားကိုးကွယ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင်လည်း အိန္ဒိယရှိ မဂိုအင်ပါယာ၊ ပေါ်တူဂီ၊ အာချေး (အင်ဒိုနီးရှား) တို့နှင့် သံတမန်ဆက်သွယ်ခဲ့သည်။

၁၅၈၁ ခုနှစ်တွင် ရခိုင်ကို တိုက်ခိုက်ရန် ပြင်ဆင်နေစဉ် နာမကျန်းဖြစ်တော်မူပြီး နိုဝင်ဘာလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ဟံသာဝတီနန်းတော်၌ နတ်ရွာစံခဲ့သည်။ သက်တော် ၆၆ နှစ်တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ သူကွယ်လွန်ချိန်တွင် နိုင်ငံတော်ကြီးသည် အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်နေသော်လည်း၊ သူ၏သားတော် နန္ဒဘုရင်လက်ထက်တွင် ၁၈ နှစ်အတွင်း လုံးဝပြိုကွဲပျက်စီးသွားခဲ့သည်။ ဘုရင့်နောင်၏ဘဝသည် သာမန်အရပ်သားဘဝမှ ဧကရာဇ်ဖြစ်လာသော ရှားပါးသည့် သမိုင်းဖြစ်ရပ်တခုဖြစ်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံတွင် "The Victor of Ten Directions" (ဆယ်မျက်နှာကို အောင်နိုင်သူ - ဖူးချန ဆစ်ထစ်) ဟု ယနေ့တိုင် လေးစားစွာ ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။