ဗိုလ်ခင်ညွန့်

ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်း ခင်ညွန့်ကို ၁၉၃၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်တိုင်း၊ ကျောက်တန်းမြို့၌ ဖွားမြင်ခဲ့သည်။ မိဘများမှာ ဦးသောင်းဒန်နှင့် ဒေါ်တင်မျိုးတို့ ဖြစ်ကြသည်။ မှတ်တမ်းများအရ သူသည် မွန်-မြန်မာ ကပြားမျိုးရိုးမှ ဆင်းသက်လာသူ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် ပညာသင်ကြားခဲ့သော်လည်း ဘွဲ့မရမီ တပ်မတော်ထဲသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ သူသည် ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (OTS) အပတ်စဉ် ၂၅ ဆင်း ဖြစ်သည်။ သူသည် ရှေ့တန်းတိုက်ပွဲများတွင် ထူးချွန်သော စစ်သူကြီးတဦး မဟုတ်ဘဲ၊ ရုံးလုပ်ငန်းနှင့် စီမံခန့်ခွဲမှုပိုင်းတွင် ပိုမိုကျွမ်းကျင်သူဖြစ်ကြောင်း တပ်မတော်မှတ်တမ်းများက ဆိုသည်။ ၁၉၈၃ ခုနှစ် မြောက်ကိုရီးယားတို့၏ အာဇာနည်ကုန်း ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုဖြစ်ပွားပြီးနောက် ထောက်လှမ်းရေးစနစ် ပျော့ကွက်များကို ပြုပြင်ရန် ဦးနေဝင်းက သူ့ကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ သူသည် ထောက်လှမ်းရေးညွှန်ကြားရေးမှူး ဖြစ်လာပြီး အာဏာစက်ဝန်းထဲသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။

၁၉၈၈ ခုနှစ် အရေးတော်ပုံကြီး ဖြစ်ပွားချိန်တွင် သူသည် ဦးနေဝင်း၏ အယုံကြည်ရဆုံးသော တပည့်ရင်းတဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် ဦးနေဝင်း၏ သမီးဖြစ်သူ ဒေါ်စန္ဒာဝင်းနှင့် ရင်းနှီးသော ဆက်ဆံရေးရှိခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီး နဝတအစိုးရဖွဲ့စည်းသောအခါ သူသည် အတွင်းရေးမှူး (၁) ရာထူးကို ရရှိခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က ဥက္ကဋ္ဌမှာ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးစောမောင် ဖြစ်သော်လည်း၊ နိုင်ငံရေးလေ့လာသူများ၏အမြင်တွင် လက်တွေ့အာဏာအများစုကို ခင်ညွန့်ကသာ ကိုင်တွယ်ခဲ့သည်။ သူသည် တပ်မတော်ထောက်လှမ်းရေး ညွှန်ကြားရေးမှူးရုံး (DDSI) ကို အလွန်အင်အားကြီးမားသော အဖွဲ့အစည်းတခုအဖြစ် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့သည် "နိုင်ငံတော်အတွင်းရှိ နိုင်ငံတော်" (State within a State) သဖွယ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူ၏လက်အောက်ငယ်သားများမှာ ဝန်ကြီးများနှင့် တိုင်းမှူးများကိုပင် ကျော်လွန်၍ အာဏာသက်ရောက်နိုင်ခဲ့သည်။

နိုင်ငံရေးအရ သူ၏အကြီးမားဆုံးသော အောင်မြင်မှုမှာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ရယူနိုင်ခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ၁၉၈၉ ခုနှစ် ကိုးကန့်အဖွဲ့ ခွဲထွက်လာချိန်မှစ၍ ဝ၊ ကချင်၊ မွန် အစရှိသော အဖွဲ့ပေါင်း ၁၇ ဖွဲ့နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ရယူနိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဤငြိမ်းချမ်းရေးမှာ နိုင်ငံရေးအရ အဖြေရှာခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ စီးပွားရေးလုပ်ပိုင်ခွင့်များပေး၍ ယာယီထိန်းချုပ်ထားခြင်းသာဖြစ်သည်ဟု ဝေဖန်မှုများ ရှိခဲ့သည်။ ဝ နှင့် ကိုးကန့်ဒေသများတွင် မူးယစ်ဆေးဝါးထုတ်လုပ်မှုများ ကြီးထွားလာခြင်းကို မျက်ကွယ်ပြုခဲ့သည်ဟု နိုင်ငံတကာအစီရင်ခံစာများ (ဥပမာ - US State Department Reports) က ဖော်ပြကြသည်။

နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင် သူသည် စစ်အစိုးရ၏ "မျက်နှာစာ" ဖြစ်ခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်စကားကို ကျွမ်းကျင်ပြီး သံတမန်ရေးပါးနပ်သဖြင့် အာဆီယံနိုင်ငံများ၊ တရုတ်နိုင်ငံတို့နှင့် ဆက်ဆံရေးကောင်းမွန်အောင် တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် ဖြစ်လာရေးအတွက် အဓိကကြိုးပမ်းခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ပြည်တွင်း၌ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု ကိစ္စရပ်တိုင်းတွင် သူ့ကို နေ့စဉ်ရက်ဆက် သတင်းစာမျက်နှာဖုံး၌ တွေ့မြင်ရလေ့ရှိသည်။ ဤအချက်ကပင် အခြားစစ်ခေါင်းဆောင်များ၊ အထူးသဖြင့် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမောင်အေး၏ မလိုလားမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်ဟု ဆိုကြသည်။

၂၀၀၃ ခုနှစ် မေလ ၃၀ ရက်နေ့ ဒီပဲယင်းအရေးအခင်း ဖြစ်ပွားချိန်တွင် သူသည် အတွင်းရေးမှူး (၁) တာဝန် ယူထားဆဲ ဖြစ်သည်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ ယာဉ်တန်းကို စွမ်းအားရှင်များက အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်ခဲ့မှုတွင် သူ၏ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့က နောက်ကွယ်မှ စီစဉ်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခံခဲ့ရသည်။ သို့သော် သူအာဏာကျပြီးနောက် ပေးသော အင်တာဗျူးများတွင် ထိုကိစ္စကို သူ မသိရှိကြောင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေ၏ တိုက်ရိုက်အမိန့်ဖြင့် လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း ပြန်လည်ဖြေရှင်းခဲ့ဖူးသည်။ သမိုင်းအမှန်တရားမှာမူ ယနေ့တိုင် အငြင်းပွားဖွယ်ရာအဖြစ် ကျန်ရှိနေဆဲပင်။

၂၀၀၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးသို့ ပြောင်းရွှေ့ခံခဲ့ရသည်။ ဤသည်မှာ ရာထူးတိုးပေးသယောင်ဖြင့် အာဏာလက်လွှတ်သွားစေသည့် လုပ်ရပ် (Kicked upstairs) ဖြစ်သည်ဟု သုံးသပ်ကြသည်။ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာပြီးနောက် "ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံတော်ထူထောင်ရေး လမ်းပြမြေပုံ ၇ ဆင့်" (7-Step Roadmap) ကို ကြေညာခဲ့သော်လည်း စစ်ဘက်ဆိုင်ရာအာဏာများကို လက်လွှတ်လိုက်ရပြီ ဖြစ်သည်။ တပ်မတော် (ကြည်း) ခေါင်းဆောင်များနှင့် ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့ကြား အားပြိုင်မှုသည် အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်လာခဲ့သည်။ မူဆယ်နယ်စပ် ကုန်သွယ်ရေးဂိတ်တွင် ထောက်လှမ်းရေးများ လာဘ်စားသည်ဟူသော အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့ကို ဖြိုခွင်းရန် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေက အမိန့်ပေးခဲ့သည်။

၂၀၀၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးခင်ညွန့်ကို မန္တလေးလေဆိပ် (အချို့က ရန်ကုန်လေဆိပ်ဟု ဆိုသည်) တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ သူ့ကို အဂတိလိုက်စားမှု၊ တာဝန်ကို အလွဲသုံးစားလုပ်မှုတို့ဖြင့် တရားစွဲဆိုခဲ့သည်။ ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့ (MI) တခုလုံးကို ဖျက်သိမ်းပြီး စစ်ဘက်ရေးရာလုံခြုံရေးအဖွဲ့ (စရဖ) အဖြစ် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထောင်နှင့်ချီသော ထောက်လှမ်းရေးအရာရှိများ ထောင်ဒဏ်နှစ်ရှည် ချမှတ်ခံခဲ့ရသည်။ ခင်ညွန့်ကို ထောင်ဒဏ် ၄၄ နှစ် ချမှတ်ခဲ့သော်လည်း ဆိုင်းငံ့ပြစ်ဒဏ်ဖြင့် နေအိမ်အကျယ်ချုပ်သာ ကျခံခဲ့ရသည်။

၂၀၁၂ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် သမ္မတဦးသိန်းစိန်၏ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ဖြင့် ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။ လွတ်မြောက်ပြီးနောက် နိုင်ငံရေးမလုပ်တော့ဘဲ ဘာသာရေးနှင့် လူမှုရေးလုပ်ငန်းများကိုသာ လုပ်ကိုင်လျက်ရှိသည်။ ရန်ကုန်မြို့တွင် "နဝဒေး" အမည်ရှိ အနုပညာပြခန်းနှင့် ကော်ဖီဆိုင်ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ သူ၏ ကိုယ်တိုင်ရေး အတ္ထုပ္ပတ္တိစာအုပ် "ကြုံတွေ့ခဲ့ရ ကျွန်တော့်ဘဝအထွေထွေ" တွင် သူလုပ်ခဲ့သမျှသည် အထက်အမိန့်အရသာဖြစ်ကြောင်း ကာကွယ်ပြောဆိုထားသည်။ သို့သော် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားဟောင်းများနှင့် လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူများကမူ သူ့လက်ထက်တွင် ရေကြည်အိုင်စစ်ကြောရေးစခန်း၌ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုများသည် အဆိုးရွားဆုံးဖြစ်ခဲ့သည်ဟု ထောက်ပြကြသည်။ သမိုင်းပညာရှင်များက သူ့ကို 'မိစ္ဆာမင်းသား' (Prince of Evil) နှင့် 'လက်တွေ့ကျသူ' (Pragmatist) ဟူ၍ အမျိုးမျိုး သတ်မှတ်ကြသည်။