တပင်ရွှေထီးကို ၁၅၁၆ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် တောင်ငူမြို့၌ ဖွားမြင်တော်မူခဲ့သည်။ ခမည်းတော်မှာ တောင်ငူဘုရင် မင်းကြီးညိုဖြစ်ပြီး မယ်တော်မှာ ခင်ဦး ဖြစ်သည်။ ငယ်မည်မှာ မင်းရဲသိင်္ခဖြစ်ပြီး၊ ဖွားမြင်စဉ်ကပင် ထူးခြားသော နိမိတ်များ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်ဟု ဦးကုလား မဟာရာဇဝင်ကြီးတွင် ဆိုသည်။ ထိုနိမိတ်များདང་အညီ ငယ်စဉ်ကပင် ရဲစွမ်းသတ္တိနှင့် ပြည့်စုံခဲ့သည်။ အသက် ၁၄ နှစ်အရွယ် (၁၅၃၀ ခုနှစ်) တွင် ခမည်းတော် နတ်ရွာစံသောကြောင့် ထီးနန်းကို ဆက်ခံခဲ့သည်။ သူ၏ငယ်ကျွမ်းဆွေမှာ နောင်တွင် ဘုရင့်နောင်မင်းတရားကြီး ဖြစ်လာမည့် ရှင်ရဲထွတ် ဖြစ်ပြီး နို့စို့ဖက် ညီအစ်ကိုသဖွယ် ရင်းနှီးခဲ့ကြသည်။
တပင်ရွှေထီးသည် နန်းတက်စကပင် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများကို သိမ်းသွင်းကာ နိုင်ငံတော်ကို ချဲ့ထွင်ရန် ရည်သန်တော်မူခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က အင်းဝတွင် ရှမ်းမင်းများ အားကောင်းနေသောကြောင့် အောက်ပြည် ဟံသာဝတီကို ဦးစွာတိုက်ခိုက်ရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။ သူ၏ရဲရင့်မှုကို ပြသခဲ့သော အထင်ရှားဆုံးလုပ်ရပ်တခုမှာ ရန်သူ့နယ်မြေအတွင်း၌ နားထွင်းမင်္ဂလာ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဟံသာဝတီဘုရင် သုရှင်တကာရွတ်ပိ၏ ပိုင်နက်ဖြစ်သော ပဲခူးမြို့ ရွှေမော်ဓောစေတီတော်သို့ စစ်သည် ၅၀၀ ခန့်မျှဖြင့် မကြောက်မရွံ့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ မွန်စစ်တပ်များ ဝန်းရံထားသော်လည်း ဘုရင့်ဘုန်းတန်ခိုးကို မလှန်ဝံ့သဖြင့် မတိုက်ခိုက်ရဲခဲ့ပေ။
၁၅၃၄ ခုနှစ်မှစ၍ ဟံသာဝတီကို အကြိမ်ကြိမ်ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သော်လည်း သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ ၁၅၃၈-၃၉ ခုနှစ်တွင် စတုတ္ထအကြိမ် တိုက်ခိုက်သောအခါ သမိုင်းတွင်သော နောင်ရိုးတိုက်ပွဲကြီး ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဘုရင့်နောင်၏ အבריအထူးကောင်းမွန်သော စစ်ရေးဗျူဟာကြောင့်သာ အောင်ပွဲရခဲ့ပြီး ပဲခူးမြို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ဟံသာဝတီဘုရင် သုရှင်တကာရွတ်ပိမှာ ပြည်မြို့သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ ထို့နောက် တပင်ရွှေထီးသည် နေပြည်တော်ကို တောင်ငူမှ ပဲခူးသို့ ပြောင်းရွှေ့စံမြန်းခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းနှင့်နီးစပ်ပြီး ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်သည့် စီးပွားရေးအမြင် ရှိသော ဆုံးဖြတ်ချက် ဖြစ်သည်။
၁၅၄၁ ခုနှစ်တွင် မုတ္တမမြို့ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ မုတ္တမတိုက်ပွဲမှာ အလွန်ပြင်းထန်ခဲ့ပြီး ပေါ်တူဂီကြေးစားစစ်သည်များကို နှစ်ဖက်စလုံးက အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ တပင်ရွှေထီးဘက်တွင် ဂျိုအာနို ကေယို (Joano Cayeyro) ဦးဆောင်သော ပေါ်တူဂီအမြောက်တပ် ပါဝင်ခဲ့သကဲ့သို့ မုတ္တမဘက်တွင်လည်း ဖာနန်ဒို ဒီမိုရာလက်စ် (Ferdinand de Morales) ခေါင်းဆောင်သော ပေါ်တူဂီသင်္ဘောများက ခုခံတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားသားမှတ်တမ်းများတွင်မူ မုတ္တမကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြကြသည်။ ၁၅၄၂ ခုနှစ်တွင် ပြည်မြို့ကို ဝိုင်းရံပိတ်ဆို့ခဲ့ပြီး၊ ပြည်ဘုရင်ကို ကူညီရန်လာသော ရှမ်းစစ်တပ်များကို ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့သဖြင့် ပြည်မြို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။
၁၅၄၄ ခုနှစ်တွင် အင်းဝသို့ ချီတက်တိုက်ခိုက်ရာ စစ်ကိုင်းအထိ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး အထက်မြန်မာပြည်တဝက်ခန့်ကို ဩဇာလွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၅၄၅ ခုနှစ်တွင် ရခိုင်ပြည်သို့ ချီတက်ကာ မြောက်ဦးမြို့အထိ ထိုးဖောက်ခဲ့သော်လည်း၊ မြို့ရိုးမှာ အလွန်ခိုင်ခံ့ပြီး ရခိုင်ဘုရင် မင်းဗာကြီးမှာလည်း အစွမ်းအစရှိသူဖြစ်သောကြောင့် မြို့ကိုမသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ဘဲ ရခိုင်ဘုန်းတော်ကြီးများ၏ ဖြန်ဖြေမှုဖြင့် စစ်ပြေငြိမ်းခဲ့ရသည်။ ၁၅၄၇ ခုနှစ်တွင် ယိုးဒယား (ထိုင်း) နိုင်ငံသို့ ချီတက်ကာ အယုဒ္ဓယမြို့ကို ဝိုင်းရံခဲ့သည်။ ဤစစ်ပွဲတွင် ယိုးဒယားမိဖုရားကြီး စူရိယိုထိုင်းသည် ဘုရင့်အသက်ကို ကယ်တင်ရင်း ဆင်ထက်၌ ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း ယိုးဒယားရာဇဝင်များတွင် အလေးပေးဖော်ပြကြသည်။ အယုဒ္ဓယမြို့ကိုမူ မသိမ်းပိုက်နိုင်ဘဲ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။
တပင်ရွှေထီး၏ ဘဝနိဂုံးမှာ ဝမ်းနည်းဖွယ်ရာ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ယိုးဒယားမှ ပြန်ရောက်ပြီးနောက် စစ်ရေးမအောင်မြင်မှုကြောင့် စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းလာကာ ပေါ်တူဂီလူငယ်တဦး၏ သွေးဆောင်မှုဖြင့် သေသောက်ကြူးဘဝသို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့သည်။ တိုင်းရေးပြည်ရာများကို လစ်ဟင်းလာပြီး ညီလာခံပင် မဝင်တော့ဘဲ ဘုရင့်နောင်အား အလုံးစုံလွှဲအပ်ထားခဲ့သည်။ ဤတွင် မွန်မှူးမတ်များက အခွင့်ကောင်းကို ချောင်းမြောင်းနေချိန်၌ စစ်တောင်းစား သမိန်စောထွတ်က ပန်းတနော်နယ်တွင် ဆင်ဖြူတော်ပေါ်သည်ဟု လိမ်လည်လျှောက်တင်ခဲ့သည်။
ဘုရင်သည် ဆင်ဖြူတော်ကို အလွန်လိုချင်သဖြင့် ဘုရင့်နောင်ကို နေပြည်တော်၌ ထားရစ်ကာ လိုက်ပါသွားခဲ့သည်။ ၁၅၅၀ ပြည့်နှစ် ဧပြီလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ဓနုဖြူမြို့နယ် (အချို့က ပန်းတနော်ဟုဆို) ရေပေါ်သောင်အရပ်၌ အိပ်စက်နေစဉ်အတွင်း သမိန်စောထွတ်၏ လူများက ရက်စက်စွာ လုပ်ကြံခြင်းခံခဲ့ရလေသည်။ ဦးခေါင်းတော်နှင့် ကိုယ်တော်မှာ တခြားစီဖြစ်ခဲ့ရပြီး ကွယ်လွန်ချိန်တွင် အသက် ၃၄ နှစ်သာ ရှိသေးသည်။ သူကွယ်လွန်ပြီးနောက် တိုင်းပြည်မှာ အစိတ်စိတ်အမွှာမွှာ ပြန်လည်ပြိုကွဲသွားခဲ့ရာ ဘုရင့်နောင်က တနှစ်ပြီးတနှစ် ပြန်လည်စုစည်းခဲ့ရသည်။ တပင်ရွှေထီးသည် ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီးကို အုတ်မြစ်ချပေးခဲ့သည့် ရဲရင့်သော စစ်ဘုရင်တပါးဖြစ်သော်လည်း အပေါင်းအသင်းမှားယွင်းမှုကြောင့် ဘဝပျက်ခဲ့ရသူအဖြစ် သမိုင်းတွင် သင်ခန်းစာယူဖွယ်ရာ ဘုရင်တပါးအဖြစ် ကျန်ရစ်ခဲ့လေသည်။
တပင်ရွှေထီးသည် နန်းတက်စကပင် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများကို သိမ်းသွင်းကာ နိုင်ငံတော်ကို ချဲ့ထွင်ရန် ရည်သန်တော်မူခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က အင်းဝတွင် ရှမ်းမင်းများ အားကောင်းနေသောကြောင့် အောက်ပြည် ဟံသာဝတီကို ဦးစွာတိုက်ခိုက်ရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။ သူ၏ရဲရင့်မှုကို ပြသခဲ့သော အထင်ရှားဆုံးလုပ်ရပ်တခုမှာ ရန်သူ့နယ်မြေအတွင်း၌ နားထွင်းမင်္ဂလာ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဟံသာဝတီဘုရင် သုရှင်တကာရွတ်ပိ၏ ပိုင်နက်ဖြစ်သော ပဲခူးမြို့ ရွှေမော်ဓောစေတီတော်သို့ စစ်သည် ၅၀၀ ခန့်မျှဖြင့် မကြောက်မရွံ့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ မွန်စစ်တပ်များ ဝန်းရံထားသော်လည်း ဘုရင့်ဘုန်းတန်ခိုးကို မလှန်ဝံ့သဖြင့် မတိုက်ခိုက်ရဲခဲ့ပေ။
၁၅၃၄ ခုနှစ်မှစ၍ ဟံသာဝတီကို အကြိမ်ကြိမ်ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သော်လည်း သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ ၁၅၃၈-၃၉ ခုနှစ်တွင် စတုတ္ထအကြိမ် တိုက်ခိုက်သောအခါ သမိုင်းတွင်သော နောင်ရိုးတိုက်ပွဲကြီး ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဘုရင့်နောင်၏ အבריအထူးကောင်းမွန်သော စစ်ရေးဗျူဟာကြောင့်သာ အောင်ပွဲရခဲ့ပြီး ပဲခူးမြို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ဟံသာဝတီဘုရင် သုရှင်တကာရွတ်ပိမှာ ပြည်မြို့သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ ထို့နောက် တပင်ရွှေထီးသည် နေပြည်တော်ကို တောင်ငူမှ ပဲခူးသို့ ပြောင်းရွှေ့စံမြန်းခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းနှင့်နီးစပ်ပြီး ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်သည့် စီးပွားရေးအမြင် ရှိသော ဆုံးဖြတ်ချက် ဖြစ်သည်။
၁၅၄၁ ခုနှစ်တွင် မုတ္တမမြို့ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ မုတ္တမတိုက်ပွဲမှာ အလွန်ပြင်းထန်ခဲ့ပြီး ပေါ်တူဂီကြေးစားစစ်သည်များကို နှစ်ဖက်စလုံးက အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ တပင်ရွှေထီးဘက်တွင် ဂျိုအာနို ကေယို (Joano Cayeyro) ဦးဆောင်သော ပေါ်တူဂီအမြောက်တပ် ပါဝင်ခဲ့သကဲ့သို့ မုတ္တမဘက်တွင်လည်း ဖာနန်ဒို ဒီမိုရာလက်စ် (Ferdinand de Morales) ခေါင်းဆောင်သော ပေါ်တူဂီသင်္ဘောများက ခုခံတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားသားမှတ်တမ်းများတွင်မူ မုတ္တမကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြကြသည်။ ၁၅၄၂ ခုနှစ်တွင် ပြည်မြို့ကို ဝိုင်းရံပိတ်ဆို့ခဲ့ပြီး၊ ပြည်ဘုရင်ကို ကူညီရန်လာသော ရှမ်းစစ်တပ်များကို ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက် ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့သဖြင့် ပြည်မြို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။
၁၅၄၄ ခုနှစ်တွင် အင်းဝသို့ ချီတက်တိုက်ခိုက်ရာ စစ်ကိုင်းအထိ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး အထက်မြန်မာပြည်တဝက်ခန့်ကို ဩဇာလွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၅၄၅ ခုနှစ်တွင် ရခိုင်ပြည်သို့ ချီတက်ကာ မြောက်ဦးမြို့အထိ ထိုးဖောက်ခဲ့သော်လည်း၊ မြို့ရိုးမှာ အလွန်ခိုင်ခံ့ပြီး ရခိုင်ဘုရင် မင်းဗာကြီးမှာလည်း အစွမ်းအစရှိသူဖြစ်သောကြောင့် မြို့ကိုမသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ဘဲ ရခိုင်ဘုန်းတော်ကြီးများ၏ ဖြန်ဖြေမှုဖြင့် စစ်ပြေငြိမ်းခဲ့ရသည်။ ၁၅၄၇ ခုနှစ်တွင် ယိုးဒယား (ထိုင်း) နိုင်ငံသို့ ချီတက်ကာ အယုဒ္ဓယမြို့ကို ဝိုင်းရံခဲ့သည်။ ဤစစ်ပွဲတွင် ယိုးဒယားမိဖုရားကြီး စူရိယိုထိုင်းသည် ဘုရင့်အသက်ကို ကယ်တင်ရင်း ဆင်ထက်၌ ကျဆုံးခဲ့ကြောင်း ယိုးဒယားရာဇဝင်များတွင် အလေးပေးဖော်ပြကြသည်။ အယုဒ္ဓယမြို့ကိုမူ မသိမ်းပိုက်နိုင်ဘဲ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။
တပင်ရွှေထီး၏ ဘဝနိဂုံးမှာ ဝမ်းနည်းဖွယ်ရာ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ယိုးဒယားမှ ပြန်ရောက်ပြီးနောက် စစ်ရေးမအောင်မြင်မှုကြောင့် စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းလာကာ ပေါ်တူဂီလူငယ်တဦး၏ သွေးဆောင်မှုဖြင့် သေသောက်ကြူးဘဝသို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့သည်။ တိုင်းရေးပြည်ရာများကို လစ်ဟင်းလာပြီး ညီလာခံပင် မဝင်တော့ဘဲ ဘုရင့်နောင်အား အလုံးစုံလွှဲအပ်ထားခဲ့သည်။ ဤတွင် မွန်မှူးမတ်များက အခွင့်ကောင်းကို ချောင်းမြောင်းနေချိန်၌ စစ်တောင်းစား သမိန်စောထွတ်က ပန်းတနော်နယ်တွင် ဆင်ဖြူတော်ပေါ်သည်ဟု လိမ်လည်လျှောက်တင်ခဲ့သည်။
ဘုရင်သည် ဆင်ဖြူတော်ကို အလွန်လိုချင်သဖြင့် ဘုရင့်နောင်ကို နေပြည်တော်၌ ထားရစ်ကာ လိုက်ပါသွားခဲ့သည်။ ၁၅၅၀ ပြည့်နှစ် ဧပြီလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ဓနုဖြူမြို့နယ် (အချို့က ပန်းတနော်ဟုဆို) ရေပေါ်သောင်အရပ်၌ အိပ်စက်နေစဉ်အတွင်း သမိန်စောထွတ်၏ လူများက ရက်စက်စွာ လုပ်ကြံခြင်းခံခဲ့ရလေသည်။ ဦးခေါင်းတော်နှင့် ကိုယ်တော်မှာ တခြားစီဖြစ်ခဲ့ရပြီး ကွယ်လွန်ချိန်တွင် အသက် ၃၄ နှစ်သာ ရှိသေးသည်။ သူကွယ်လွန်ပြီးနောက် တိုင်းပြည်မှာ အစိတ်စိတ်အမွှာမွှာ ပြန်လည်ပြိုကွဲသွားခဲ့ရာ ဘုရင့်နောင်က တနှစ်ပြီးတနှစ် ပြန်လည်စုစည်းခဲ့ရသည်။ တပင်ရွှေထီးသည် ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီးကို အုတ်မြစ်ချပေးခဲ့သည့် ရဲရင့်သော စစ်ဘုရင်တပါးဖြစ်သော်လည်း အပေါင်းအသင်းမှားယွင်းမှုကြောင့် ဘဝပျက်ခဲ့ရသူအဖြစ် သမိုင်းတွင် သင်ခန်းစာယူဖွယ်ရာ ဘုရင်တပါးအဖြစ် ကျန်ရစ်ခဲ့လေသည်။
Comments
Post a Comment