ဗိုလ်သန်းရွှေ

ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေကို ၁၉၃၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက်နေ့တွင် မန္တလေးတိုင်း၊ ကျောက်ဆည်မြို့နယ်၌ ဖွားမြင်ခဲ့သည်။ မိဘများမှာ ဦးလေးမြင့်နှင့် ဒေါ်လေးရင်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ သူ၏ငယ်ဘဝနှင့် ပတ်သက်၍ အချက်အလက်ကွဲလွဲမှုများ ရှိသည်။ နိုင်ငံတကာမှတ်တမ်းအများစု (ဥပမာ - ဘာတီးလစ်တနာ၏ ရေးသားချက်များ) တွင် သူသည် စစ်ထဲမဝင်မီ စာတိုက်စာရေးအလုပ် လုပ်ခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြကြသော်လည်း တပ်မတော်တရားဝင်မှတ်တမ်းများတွင်မူ ဤအချက်ကို ချန်လှပ်ထားလေ့ရှိသည်။ ၁၉၅၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတွင် စစ်တပ်ထဲသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (OTS) အပတ်စဉ် (၉) ဆင်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူသည် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်းတို့ကဲ့သို့ လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲဝင် ခေါင်းဆောင်များစာရင်းတွင် မပါဝင်ခဲ့ဘဲ လွတ်လပ်ရေးရပြီးခေတ်မှ ပေါ်ထွက်လာသော တပ်မတော်သားခေါင်းဆောင်တဦး ဖြစ်သည်။

သူ၏စစ်မှုထမ်းသက်တမ်း အစောပိုင်းကာလများသည် ရှေ့တန်းတိုက်ပွဲများထက် "စိတ်ဓာတ်စစ်ဆင်ရေး" (Psychological Warfare) ဌာနတွင် အချိန်ကုန်ခဲ့သည်က များသည်။ ဤအချက်သည် သူ၏အုပ်ချုပ်ပုံစနစ်အပေါ် လွှမ်းမိုးမှုရှိသည်ဟု နိုင်ငံရေးလေ့လာသူများက သုံးသပ်ကြသည်။ သူသည် စကားနည်းပြီး ခံစားချက်ကို မျက်နှာတွင် ထုတ်မပြတတ်ပေ။ ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတွင် ဗဟိုနိုင်ငံရေးတက္ကသိုလ်၌ နည်းပြအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ဖူးသည်။ ၁၉၈၀ ပြည့်လွန်နှစ်များအလယ်ပိုင်းတွင် အမှတ် (၈၈) ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်၏ တပ်မမှူး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထို့နောက် အနောက်တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့ပြီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း၏ ယုံကြည်ကိုးစားမှုကို ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၈၅ ခုနှစ်တွင် ဒုတိယကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကြည်း) ဖြစ်လာခဲ့သည်။

၁၉၈၈ ခုနှစ် ဒီမိုကရေစီအရေးတော်ပုံကြီး ဖြစ်ပွားသောအခါ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီး နိုင်ငံတော်ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု တည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့ (နဝတ) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုအဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌမှာ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးစောမောင်ဖြစ်ပြီး ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌမှာ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးသန်းရွှေ ဖြစ်သည်။ ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အပြောင်းအလဲကြီးတခု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးစောမောင်သည် ကျန်းမာရေးမကောင်းတော့ဟုဆိုကာ ရာထူးမှ အနားယူသွားခဲ့သည်။ အချို့သော သမိုင်းမှတ်တမ်းများကမူ ဤသည်မှာ နန်းတွင်းအာဏာသိမ်းပွဲ (Palace Coup) တခုဖြစ်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးသန်းရွှေက ဖယ်ရှားလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ ၁၉၉၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေသည် နဝတ ဥက္ကဋ္ဌ၊ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၊ ဝန်ကြီးချုပ် စသည့် အာဏာသုံးရပ်လုံးကို ရယူခဲ့သည်။

ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေ အာဏာရစတွင် လူအများက သူ့ကို လျှော့တွက်ခဲ့ကြသည်။ သူသည် ဦးနေဝင်းကဲ့သို့ ထက်မြက်သောပုံစံမရှိ၊ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစောမောင်ကဲ့သို့ စစ်သားကြီးဟန် မရှိဟု ထင်မြင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် သူသည် အလွန်ဉာဏ်နက်ပြီး စနစ်ကျသော အာဏာတည်ဆောက်သူတဦးဖြစ်ကြောင်း လက်တွေ့ပြသခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် နဝတကို ဖျက်သိမ်းပြီး နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ (နအဖ) အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ သူသည် ထိပ်ပိုင်းခေါင်းဆောင်မှုတွင် "သုံးဦးပေါင်း အုပ်ချုပ်ရေး" (Triumvirate) ပုံစံကို ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ သူကိုယ်တိုင်က ခေါင်းဆောင်၊ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မောင်အေးက ကြည်းတပ်ကို ကိုင်တွယ်ပြီး၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးခင်ညွန့်က ထောက်လှမ်းရေးနှင့် နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးကို ကိုင်တွယ်ခဲ့သည်။

သူ၏အုပ်ချုပ်မှုသက်တမ်းတွင် အကြီးမားဆုံးသော နိုင်ငံရေးရှင်းလင်းမှုမှာ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အလွန်အာဏာကြီးထွားလာသော ထောက်လှမ်းရေးအကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးခင်ညွန့်ကို ခြစားမှုဖြင့် စွပ်စွဲကာ ရာထူးမှဖယ်ရှားပြီး ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ထောက်လှမ်းရေးတပ်ဖွဲ့တခုလုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ဤလုပ်ရပ်ဖြင့် သူသည် တပ်မတော်အတွင်း ပြိုင်ဘက်မရှိ အာဏာရှင်အဖြစ် အခိုင်အမာ ရပ်တည်နိုင်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင် အနောက်နိုင်ငံများ၏ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများကို တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ရုရှားတို့နှင့် ဆက်ဆံရေးမြှင့်တင်ခြင်းဖြင့် တန်ပြန်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ရောင်းချရငွေဖြင့် နိုင်ငံတော်၏ ဘဏ္ဍာရေးကို ထိန်းထားနိုင်ခဲ့သည်။

၂၀၀၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ မြို့တော်ကို ရန်ကုန်မှ နေပြည်တော်သို့ ရုတ်တရက် ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ဤပြောင်းရွှေ့မှုနှင့် ပတ်သက်၍ အမြင်အမျိုးမျိုး ရှိသည်။ နိုင်ငံတကာ စစ်ရေးလေ့လာသူများက အမေရိကန်၏ ကျူးကျော်မှုကို စိုးရိမ်၍ ကုန်းတွင်းပိုင်းသို့ ရွှေ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု သုံးသပ်ကြသည်။ အချို့ကမူ ယတြာချေခြင်း (Yadaya) ကြောင့်ဟု ဆိုကြသည်။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေနှင့် ဇနီး ဒေါ်ကြိုင်ကြိုင်တို့သည် ဗေဒင်ယတြာကို အလွန်ယုံကြည်သူများဖြစ်ကြောင်း ခိုင်လုံသော သတင်းရပ်ကွက်များက အတည်ပြုထားသည်။

၂၀၀၇ ခုနှစ် ရွှေဝါရောင်တော်လှန်ရေးတွင် သံဃာတော်များကို အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းခဲ့မှုကြောင့် ကမ္ဘာ့အလယ်တွင် ပြင်းထန်စွာ ဝေဖန်ခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် နာဂစ်မုန်တိုင်းတိုက်ခတ်ချိန်တွင် နိုင်ငံတကာအကူအညီများကို လက်ခံရန် နှောင့်နှေးခဲ့သဖြင့် ဝေဖန်မှုများ ပိုမိုမြင့်တက်ခဲ့သည်။ သို့သော် သူသည် နိုင်ငံတကာဖိအားများကို ဂရုမစိုက်ဘဲ သူ၏ "လမ်းပြမြေပုံ ၇ ဆင့်" (7-Step Roadmap) ကိုသာ ဇွတ်အတင်း အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး စစ်တပ်က နိုင်ငံရေးတွင် ဦးဆောင်မှုအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခွင့်ရရန် စီမံခဲ့သည်။

၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် ရွေးကောက်ပွဲကို ကျင်းပပေးခဲ့ပြီး ဦးသိန်းစိန် ဦးဆောင်သော အရပ်သားတပိုင်း အစိုးရထံသို့ အာဏာလွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ ဤအချက်သည် အခြားသော အာဏာရှင်များနှင့် မတူသော အချက်ဖြစ်သည်။ အာဏာရှင်အများစုသည် လုပ်ကြံခံရခြင်း သို့မဟုတ် တော်လှန်ခံရခြင်းဖြင့် ဇာတ်သိမ်းလေ့ရှိသော်လည်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေသည် သူစိတ်ကြိုက် ရေးဆွဲထားသော ဖွဲ့စည်းပုံဘောင်ထဲတွင် လုံခြုံစွာ အနားယူသွားနိုင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် တရားဝင် အငြိမ်းစားယူခဲ့သော်လည်း နောက်ကွယ်မှ ဩဇာညောင်းနေဆဲပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းမှု မတိုင်ခင်အထိ သတ်မှတ်ခံခဲ့ရသည်။

သူ၏ပုဂ္ဂိုလ်ရေးစရိုက်လက္ခဏာမှာ ရှေးရိုးစွဲဆန်ပြီး ဘုရင်စနစ်ကို သဘောကျပုံရကြောင်း လေ့လာသူများက ဆိုကြသည်။ နေပြည်တော်ရှိ သူ၏အိမ်တော်နှင့် ရုံးခန်းများသည် နန်းတော်ပုံစံများ ဖြစ်နေခြင်း၊ မိသားစုဝင်များက တော်ဝင်မိသားစုသဖွယ် နေထိုင်ခြင်း (ဥပမာ - သမီးဖြစ်သူ၏ မင်္ဂလာဆောင်တွင် စိန်စီသော ဝတ်စုံများနှင့် လက်ဆောင်များ ဗီဒီယိုဖိုင် ပေါက်ကြားခဲ့ခြင်း) တို့က ဤအချက်ကို သက်သေပြနေသည်။ သမိုင်းပညာရှင်များ၏အမြင်တွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေသည် မြန်မာနိုင်ငံကို ၁၉ နှစ်ကြာ တဦးတည်း အုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး ခေတ်သစ်မြန်မာ့သမိုင်းတွင် (မိမိအာဏာတည်မြဲရေး ရှုထောင့်မှကြည့်လျှင်) အရှည်ကြာဆုံးနှင့် အအောင်မြင်ဆုံး အာဏာရှင်တဦးအဖြစ် မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့သည်။