ဦးဖေမောင်တင်ကို ၁၈၈၈ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့ အင်းစိန်၊ ပေါက်တောရပ်၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဖခင်မှာ ဦးဖေဖြစ်ပြီး မိခင်မှာ ဒေါ်မြိုင်ဖြစ်သည်။ မိဘများသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။ သူသည် ငယ်စဉ်ကတည်းက ပညာထူးချွန်သည်။ ရန်ကုန်အစိုးရ အထက်တန်းကျောင်းမှ တက္ကသိုလ်ဝင်တန်းကို ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်ကောလိပ် (ယခု ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်) တွင် ဆက်လက်ပညာသင်ကြားပြီး ၁၉၀၉ ခုနှစ်တွင် ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ (BA) ကို အင်္ဂလိပ်စာ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၁၁ ခုနှစ်တွင် ကာလကတ္တားတက္ကသိုလ်မှ မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့ (MA) ကို ပါဠိဘာသာဖြင့် ရရှိခဲ့သည်။ သူသည် ပါဠိနှင့် အင်္ဂလိပ်စာ နှစ်ရပ်စလုံးတွင် ကျွမ်းကျင်သူဖြစ်သည်။
ဦးဖေမောင်တင်၏ အကြီးမားဆုံးသော သမိုင်းမှတ်တိုင်မှာ "မြန်မာစာ" ကို တက္ကသိုလ်အဆင့်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ရအောင် ကြိုးပမ်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုခေတ်က ကိုလိုနီပညာရေးစနစ်တွင် မြန်မာစာသည် အရေးပါသော ဘာသာရပ်မဟုတ်ခဲ့ပေ။ ၁၉၂၄ ခုနှစ်တွင် သူသည် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်၏ ပထမဆုံးသော မြန်မာလူမျိုး ပါမောက္ခ ဖြစ်လာသည်။ အရှေ့တိုင်းစာပေ (Oriental Studies) ပါမောက္ခအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်။ သူသည် မြန်မာစာပေကို သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာခြင်း (Scientific Study of Literature) ကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်း ကျောက်စာများ၊ ပုဂံခေတ် စာပေများကို ခေတ်မီနည်းစနစ်ဖြင့် သုတေသနပြုခဲ့သည်။
သူသည် ဂေါ်ဒင်လုစ် (G.H. Luce) နှင့် တွဲဖက်၍ သမိုင်းဝင် "မှန်နန်းရာဇဝင်" (The Glass Palace Chronicle) ကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုခဲ့သည်။ ဤစာအုပ်သည် နိုင်ငံတကာ ပညာရှင်များ မြန်မာ့သမိုင်းကို လေ့လာရာတွင် အဓိက ကိုးကားစရာ ဖြစ်လာသည်။ ထို့ပြင် "မြန်မာစာပေသမိုင်း" (History of Burmese Literature) စာအုပ်ကို ရေးသားခဲ့သည်။ ဤစာအုပ်သည် မြန်မာစာပေ လေ့လာသူများအတွက် ယနေ့တိုင် မရှိမဖြစ်သော ကျမ်းတစ်စောင် ဖြစ်သည်။ သူသည် ခေတ်စမ်းစာပေ လှုပ်ရှားမှုကိုလည်း အားပေးခဲ့သည်။ ဇော်ဂျီ၊ မင်းသုဝဏ်၊ သိပ္ပံမောင်ဝ စသော ခေတ်စမ်းစာဆိုများကို ပြုစုပျိုးထောင်ပေးခဲ့သည်။ တက္ကသိုလ် ကျောင်းတိုက် မဂ္ဂဇင်းတွင် သူတို့၏ လက်ရာများကို ဖော်ပြခွင့် ပေးခဲ့သည်။
၁၉၃၆ ခုနှစ် ကျောင်းသားသပိတ် ဖြစ်ပွားချိန်တွင် သူသည် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကောလိပ်၏ ကျောင်းအုပ်ကြီး (Principal) ဖြစ်နေပြီဖြစ်သည်။ မြန်မာလူမျိုးများထဲမှ ပထမဆုံး ကျောင်းအုပ်ကြီး ဖြစ်သည်။ သူသည် ကျောင်းသားများအပေါ် စာနာစိတ်ရှိသည်။ သပိတ်ပြဿနာကို ညင်သာစွာ ဖြေရှင်းရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ သို့သော် ကိုလိုနီအစိုးရ၏ ဖိအားကြောင့် အခက်အခဲများနှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ဖြစ်ပွားပြီးနောက် စစ်ပြီးခေတ်တွင် တက္ကသိုလ် ပြန်လည်ထူထောင်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။
ဘာသာရေးဘက်တွင်လည်း ဦးဖေမောင်တင်သည် ထင်ရှားသည်။ သူသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် ဖြစ်သော်လည်း ဗုဒ္ဓဘာသာ စာပေကျမ်းဂန်များကို နှံ့စပ်သူဖြစ်သည်။ ပါဠိတော်များကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုရာတွင် ပါဝင်ကူညီခဲ့သည်။ (ဥပမာ - ဝိသုဒ္ဓိမဂ် ကျမ်း)။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် ချီကာဂိုတက္ကသိုလ်၌ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုင်ရာ ဟောပြောပွဲများ သွားရောက်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သူသည် ဘာသာပေါင်းစုံ ချစ်ကြည်ရေးကို လိုလားသူဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန် သီချင်းစာအုပ်များကိုလည်း မြန်မာမှုပြုရာတွင် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။
ဦးဖေမောင်တင်သည် ပညာရေးလောကမှ အငြိမ်းစားယူပြီးနောက်တွင်လည်း စာပေလုပ်ငန်းများကို ဆက်လက်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ကွယ်လွန်သည်။ အသက် ၈၅ နှစ်ဖြစ်သည်။ သူကွယ်လွန်ချိန်တွင် နိုင်ငံတော်က ဝမ်းနည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ဦးဖေမောင်တင်သည် မြန်မာစာပေကို ခေတ်သစ် ကမ္ဘာ့အဆင့်မီအောင် မြှင့်တင်ပေးခဲ့သူ၊ အမျိုးသားပညာရေးကို အုတ်မြစ်ချပေးခဲ့သူ "တက္ကသိုလ် ဖခင်ကြီး" အဖြစ် သမိုင်းတွင် မော်ကွန်းတင်ထားသည်။
ဦးဖေမောင်တင်၏ အကြီးမားဆုံးသော သမိုင်းမှတ်တိုင်မှာ "မြန်မာစာ" ကို တက္ကသိုလ်အဆင့်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ရအောင် ကြိုးပမ်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုခေတ်က ကိုလိုနီပညာရေးစနစ်တွင် မြန်မာစာသည် အရေးပါသော ဘာသာရပ်မဟုတ်ခဲ့ပေ။ ၁၉၂၄ ခုနှစ်တွင် သူသည် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်၏ ပထမဆုံးသော မြန်မာလူမျိုး ပါမောက္ခ ဖြစ်လာသည်။ အရှေ့တိုင်းစာပေ (Oriental Studies) ပါမောက္ခအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်။ သူသည် မြန်မာစာပေကို သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာခြင်း (Scientific Study of Literature) ကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်း ကျောက်စာများ၊ ပုဂံခေတ် စာပေများကို ခေတ်မီနည်းစနစ်ဖြင့် သုတေသနပြုခဲ့သည်။
သူသည် ဂေါ်ဒင်လုစ် (G.H. Luce) နှင့် တွဲဖက်၍ သမိုင်းဝင် "မှန်နန်းရာဇဝင်" (The Glass Palace Chronicle) ကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုခဲ့သည်။ ဤစာအုပ်သည် နိုင်ငံတကာ ပညာရှင်များ မြန်မာ့သမိုင်းကို လေ့လာရာတွင် အဓိက ကိုးကားစရာ ဖြစ်လာသည်။ ထို့ပြင် "မြန်မာစာပေသမိုင်း" (History of Burmese Literature) စာအုပ်ကို ရေးသားခဲ့သည်။ ဤစာအုပ်သည် မြန်မာစာပေ လေ့လာသူများအတွက် ယနေ့တိုင် မရှိမဖြစ်သော ကျမ်းတစ်စောင် ဖြစ်သည်။ သူသည် ခေတ်စမ်းစာပေ လှုပ်ရှားမှုကိုလည်း အားပေးခဲ့သည်။ ဇော်ဂျီ၊ မင်းသုဝဏ်၊ သိပ္ပံမောင်ဝ စသော ခေတ်စမ်းစာဆိုများကို ပြုစုပျိုးထောင်ပေးခဲ့သည်။ တက္ကသိုလ် ကျောင်းတိုက် မဂ္ဂဇင်းတွင် သူတို့၏ လက်ရာများကို ဖော်ပြခွင့် ပေးခဲ့သည်။
၁၉၃၆ ခုနှစ် ကျောင်းသားသပိတ် ဖြစ်ပွားချိန်တွင် သူသည် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကောလိပ်၏ ကျောင်းအုပ်ကြီး (Principal) ဖြစ်နေပြီဖြစ်သည်။ မြန်မာလူမျိုးများထဲမှ ပထမဆုံး ကျောင်းအုပ်ကြီး ဖြစ်သည်။ သူသည် ကျောင်းသားများအပေါ် စာနာစိတ်ရှိသည်။ သပိတ်ပြဿနာကို ညင်သာစွာ ဖြေရှင်းရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ သို့သော် ကိုလိုနီအစိုးရ၏ ဖိအားကြောင့် အခက်အခဲများနှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ဖြစ်ပွားပြီးနောက် စစ်ပြီးခေတ်တွင် တက္ကသိုလ် ပြန်လည်ထူထောင်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။
ဘာသာရေးဘက်တွင်လည်း ဦးဖေမောင်တင်သည် ထင်ရှားသည်။ သူသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် ဖြစ်သော်လည်း ဗုဒ္ဓဘာသာ စာပေကျမ်းဂန်များကို နှံ့စပ်သူဖြစ်သည်။ ပါဠိတော်များကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုရာတွင် ပါဝင်ကူညီခဲ့သည်။ (ဥပမာ - ဝိသုဒ္ဓိမဂ် ကျမ်း)။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် ချီကာဂိုတက္ကသိုလ်၌ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုင်ရာ ဟောပြောပွဲများ သွားရောက်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သူသည် ဘာသာပေါင်းစုံ ချစ်ကြည်ရေးကို လိုလားသူဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန် သီချင်းစာအုပ်များကိုလည်း မြန်မာမှုပြုရာတွင် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။
ဦးဖေမောင်တင်သည် ပညာရေးလောကမှ အငြိမ်းစားယူပြီးနောက်တွင်လည်း စာပေလုပ်ငန်းများကို ဆက်လက်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ကွယ်လွန်သည်။ အသက် ၈၅ နှစ်ဖြစ်သည်။ သူကွယ်လွန်ချိန်တွင် နိုင်ငံတော်က ဝမ်းနည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ဦးဖေမောင်တင်သည် မြန်မာစာပေကို ခေတ်သစ် ကမ္ဘာ့အဆင့်မီအောင် မြှင့်တင်ပေးခဲ့သူ၊ အမျိုးသားပညာရေးကို အုတ်မြစ်ချပေးခဲ့သူ "တက္ကသိုလ် ဖခင်ကြီး" အဖြစ် သမိုင်းတွင် မော်ကွန်းတင်ထားသည်။
Comments
Post a Comment