Skip to main content

Posts

ဦးသန့်

ဦးသန့်ကို ၁၉၀၉ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ဧရာဝတီတိုင်း၊ ပန်းတနော်မြို့၌ မွေးဖွားသည်။ ဖခင်မှာ ဦးဖိုးနှစ်ဖြစ်ပြီး မိခင်မှာ ဒေါ်နန်းသောင်ဖြစ်သည်။ သူသည် ပညာတတ် လူလတ်တန်းစား မိသားစုမှ ဆင်းသက်လာသည်။ ဖခင် ဦးဖိုးနှစ်သည် ကာလကတ္တားတက္ကသိုလ်မှ ပညာသင်ကြားခဲ့ဖူးပြီး သူရိယသတင်းစာ တည်ထောင်သူများတွင် ပါဝင်သည်။ ဦးသန့်သည် ငယ်စဉ်ကတည်းက စာဖတ်ဝါသနာပါသည်။ ပန်းတနော် အထက်တန်းကျောင်းတွင် ပညာသင်ကြားခဲ့ပြီး နိုင်ငံတော် ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာမည့် ဦးနုနှင့် ရင်းနှီးသော သူငယ်ချင်းများ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် ဆက်လက်ပညာသင်ကြားသော်လည်း ဖခင်ကွယ်လွန်သဖြင့် မိသားစုကို စောင့်ရှောက်ရန် ကျောင်းထွက်ခဲ့ရသည်။ ပန်းတနော်သို့ ပြန်လာပြီး ကျောင်းဆရာ လုပ်သည်။ အသက် ၂၅ နှစ်အရွယ်တွင် ပန်းတနော် အမျိုးသားအထက်တန်းကျောင်း၏ ကျောင်းအုပ်ကြီး ဖြစ်လာသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းတွင် ပညာရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု ကော်မတီတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ စစ်ပြီးခေတ် လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် သူငယ်ချင်းဖြစ်သူ ဝန်ကြီးချုပ်ဦးနု၏ ဖိတ်ခေါ်မှုဖြင့် အစိုးရအဖွဲ့တွင် ပါဝင်လာသည်။ ပြန်ကြားရေးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူး၊ ပြန်ကြားရေး ဝန်ကြီးဌာန အတွင်းဝန်၊ ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး အတွင်းဝန် စ...
Recent posts

ဦးချစ်လှိုင်

ဦးချစ်လှိုင်ကို ၁၈၇၉ ခုနှစ်တွင် မော်လမြိုင်မြို့၌ ဖွားမြင်ခဲ့သည်။ ဖခင်ဖြစ်သူမှာ မော်လမြိုင်မြို့မှ အလွန်ချမ်းသာကြွယ်ဝသော သစ်ကုန်သည်ကြီး ဦးသာညှင်းဖြစ်၍ မိခင်မှာ ဒေါ်ရင် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဦးချစ်လှိုင်သည် ငယ်စဉ်ကတည်းက စည်းစိမ်ဥစ္စာနှင့် ကြီးပြင်းခဲ့ရပြီး "ရွှေဇွန်းကိုက်မွေးလာသူ" ဟုပင် ဆိုနိုင်သည်။ အင်္ဂလန်နိုင်ငံသို့ ပညာတော်သင် သွားရောက်ခဲ့ပြီး ဝတ်လုံတော်ရဘွဲ့ (Barrister-at-Law) ရရှိခဲ့ကာ ၁၉၀၃ ခုနှစ်တွင် မြန်မာပြည်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိခဲ့သည်။ သူသည် အင်္ဂလိပ်စကားကို ကျွမ်းကျင်စွာပြောဆိုနိုင်ပြီး အနောက်တိုင်းဝတ်စားဆင်ယင်မှုကို နှစ်သက်သော်လည်း၊ နိုင်ငံရေးလောကသို့ ဝင်ရောက်သောအခါတွင်မူ မြန်မာ့လက္ခဏာဖြစ်သော တိုက်ပုံနှင့် ခေါင်းပေါင်းကိုသာ ဝတ်ဆင်လေ့ရှိသည်။ ဦးချစ်လှိုင်၏ နိုင်ငံရေးအခန်းကဏ္ဍသည် ၁၉၁၇-၁၈ ခုနှစ်ဝန်းကျင်တွင် စတင်ထင်ရှားလာခဲ့သည်။ YMBA (Young Men's Buddhist Association) မှ ကြီးမှူးကျင်းပသော အစည်းအဝေးများတွင် ပါဝင်ခဲ့ရာမှ ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် ဂျီစီဘီအေ (General Council of Burmese Associations - မြန်မာအသင်းချုပ်ကြီး) ပေါ်ပေါက်လာသောအခါ ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူသည် ငွေကြေးချမ်း...

ဦးဖေမောင်တင်

ဦးဖေမောင်တင်ကို ၁၈၈၈ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့ အင်းစိန်၊ ပေါက်တောရပ်၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဖခင်မှာ ဦးဖေဖြစ်ပြီး မိခင်မှာ ဒေါ်မြိုင်ဖြစ်သည်။ မိဘများသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။ သူသည် ငယ်စဉ်ကတည်းက ပညာထူးချွန်သည်။ ရန်ကုန်အစိုးရ အထက်တန်းကျောင်းမှ တက္ကသိုလ်ဝင်တန်းကို ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်ကောလိပ် (ယခု ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်) တွင် ဆက်လက်ပညာသင်ကြားပြီး ၁၉၀၉ ခုနှစ်တွင် ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ (BA) ကို အင်္ဂလိပ်စာ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၁၁ ခုနှစ်တွင် ကာလကတ္တားတက္ကသိုလ်မှ မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့ (MA) ကို ပါဠိဘာသာဖြင့် ရရှိခဲ့သည်။ သူသည် ပါဠိနှင့် အင်္ဂလိပ်စာ နှစ်ရပ်စလုံးတွင် ကျွမ်းကျင်သူဖြစ်သည်။ ဦးဖေမောင်တင်၏ အကြီးမားဆုံးသော သမိုင်းမှတ်တိုင်မှာ "မြန်မာစာ" ကို တက္ကသိုလ်အဆင့်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ရအောင် ကြိုးပမ်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုခေတ်က ကိုလိုနီပညာရေးစနစ်တွင် မြန်မာစာသည် အရေးပါသော ဘာသာရပ်မဟုတ်ခဲ့ပေ။ ၁၉၂၄ ခုနှစ်တွင် သူသည် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်၏ ပထမဆုံးသော မြန်မာလူမျိုး ပါမောက္ခ ဖြစ်လာသည်။ အရှေ့တိုင်းစာပေ (Oriental Studies) ပါမောက္ခအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်။ သူသည် မြန်မာစာပေကို သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာခ...

တို့ဗမာအစည်းအရုံး

တို့ဗမာအစည်းအရုံးသည် ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ် မေလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ စတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ စတင်တည်ထောင်သူများမှာ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ ကျောင်းသားဟောင်းများနှင့် လူငယ်မျိုးချစ်များ ဖြစ်ကြသည်။ အဓိက ဦးဆောင်သူမှာ သခင်ဘသောင်း ဖြစ်သည်။ အသင်း၏ အမည်ကို "တို့ဗမာ" ဟု ပေးရခြင်းမှာ မြန်မာလူမျိုးတို့၏ ဇာတိမာန်ကို နိုးကြားစေရန်နှင့် "မြန်မာပြည်သည် တို့ပြည်" ဟူသော သဘောကို ဖော်ဆောင်ရန် ဖြစ်သည်။ အသင်းဝင်များသည် မိမိတို့၏ အမည်ရှေ့တွင် "သခင်" တပ်ခေါ်ကြသည်။ ထိုခေတ်က အင်္ဂလိပ်များကို "သခင်" (Master) ဟု ခေါ်ဝေါ်နေရခြင်းကို ဆန့်ကျင်ပြီး မြန်မာပြည်၏ အရှင်သခင်သည် မြန်မာများသာ ဖြစ်သည်ဟု ကြွေးကြော်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဤလှုပ်ရှားမှုကို "သခင်လှုပ်ရှားမှု" ဟုလည်း ခေါ်သည်။ တို့ဗမာအစည်းအရုံး၏ အဓိက ကြွေးကြော်သံမှာ "ဗမာပြည်သည် တို့ပြည်၊ ဗမာစာသည် တို့စာ၊ ဗမာစကားသည် တို့စကား" ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ သူတို့သည် "တို့ဗမာသီချင်း" ကို ရေးစပ်သီဆိုကြသည်။ ရေးစပ်သူမှာ ဝိုင်အမ်ဘီ ဆရာတင် ဖြစ်သည်။ ဤသီချင်းသည် နောင်တွင် နိုင်ငံတော်သီချင်း၏ အခြေခံ ဖြစ်လာသည်။ အသင်း၏ အလံမှာ အဝါ...

ဒေါကလူ

"ဒေါကလူ" ဆိုသည်မှာ ကရင်ဘာသာစကားဖြင့် "ကရင်တမျိုးသားလုံး" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး အင်္ဂလိပ်လို "Karen National Association" (KNA) သို့မဟုတ် "ကရင်အမျိုးသားအသင်း" ဟု လူသိများသည်။ ဤအသင်းကြီးကို ၁၈၈၁ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ သမိုင်းပညာရှင်များ၏ မှတ်တမ်းအရ ဒေါကလူအသင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဆုံးပေါ်ပေါက်ခဲ့သော ခေတ်မီနိုင်ငံရေးအသင်းအဖွဲ့ဖြစ်ပြီး၊ ဗမာအမျိုးသားရေးလှုပ်ရှားမှု၏ ရှေ့ပြေးဖြစ်သော YMBA (၁၉၀၆) ထက်ပင် ၂၅ နှစ် စော၍ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ အသင်းကို တည်ထောင်သူများမှာ အမေရိကန်နှစ်ခြင်းသာသနာပြုကျောင်းများမှ ပညာသင်ကြားခဲ့သော ဒေါက်တာတီသံပြာ၊ စောတေ၊ ဒေါက်တာဗွီကာ၊ စောပါးလော အစရှိသည့် ခေတ်ပညာတတ် ကရင်ခေါင်းဆောင်များ ဖြစ်ကြသည်။ တည်ထောင်ရခြင်း၏ မူလရည်ရွယ်ချက်မှာ ကရင်လူမျိုးများ၏ ပညာရေး၊ လူမှုရေးနှင့် စီးပွားရေးအဆင့်အတန်း မြင့်မားလာစေရန်၊ ကရင်စာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် ဗြိတိသျှအစိုးရနှင့် ကရင်လူထုအကြား ပေါင်းကူးဆက်သွယ်ပေးရန် ဖြစ်သည်။ ဒေါကလူအသင်း၏ နိုင်ငံရေးရပ်တည်ချက်သည် ကနဦးကာလတွင် ဗြိတိသျှအစိုးရကို သစ္စာခံသောလမ်းစဉ် (Loyalist) ကို ကျင...

ပခန်းမင်းကြီး ဦးရန်ဝေး

ဦးရန်ဝေးကို မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၁၇၄ ခုနှစ်၊ တပေါင်းလတွင် ပခန်းကြီးမြို့နယ်၊ မုန်ညှင်းရွာ၌ မွေးဖွားသည်။ ငယ်မည်မှာ မောင်ရန်ဝေး ဖြစ်သည်။ အရွယ်ရောက်သောအခါ သာသနာ့ဘောင်သို့ ဝင်ရောက်သည်။ ဘွဲ့တော်မှာ ရှင်ဝိသုဒ္ဓ ဖြစ်သည်။ ဗန့်ကျီနယ်၊ ပန်းထူးရွာဆရာတော် ရှင်ဥတ္တမရံသီထံတွင် ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ ပုဂံမင်းလက်ထက်တွင် အမရပူရနေပြည်တော် ဗားကရာတိုက်၌ သီတင်းသုံးသည်။ စာပေကျမ်းဂန် နှံ့စပ်သဖြင့် ရဟန်းသာမဏေများကို စာပေပို့ချသည်။ မင်းတုန်းမင်းနှင့် ဆက်နွယ်မှု ရှင်ဝိသုဒ္ဓသည် မင်းတုန်းမင်းသား၏ အိမ်တော်သို့ ဥပုသ်နေ့တိုင်း ကြွရောက်ကာ သီလပေး တရားဟောရသည်။ မင်းကျောင်းဆရာတော်ဟု ထင်ရှားသည်။ မင်းတုန်းမင်းသားနှင့် ကနောင်မင်းသားတို့၏ ငယ်ဆရာဖြစ်သည်။ နောင်တစ်ချိန်တွင် ကင်းဝန်မင်းကြီး ဖြစ်လာမည့် ဦးကောင်းသည်လည်း ထိုစဉ်က ရှင်ဝိသုဒ္ဓထံတွင် တပည့်ခံကာ ရဟန်းဝတ်နေသူ ဖြစ်သည်။ မင်းတုန်းမင်းသားနှင့် ကနောင်မင်းသားတို့သည် နောင်တော် ပုဂံမင်းကို ပုန်ကန်ရန် ရွှေဘိုသို့ ထွက်ခွာကြသည်။ ထိုအချိန်တွင် မင်းသမီးကြီး စကြာဒေဝီ၏ တိုက်တွန်းမှုကြောင့် ရှင်ဝိသုဒ္ဓ လူထွက်ခဲ့သည်။ ဦးရန်ဝေးအမည်ဖြင့် မင်းတုန်းမင်း၏ အရေးတော်ပုံတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ မင်းတုန်းမင်...

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ဖွားမြင်ခဲ့သည်။ ဖခင်ဖြစ်သူမှာ လွတ်လပ်ရေးဗိသုကာ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းဖြစ်ပြီး မိခင်မှာ ဒေါ်ခင်ကြည်ဖြစ်ကာ၊ မွေးချင်းသုံးဦးအနက် အငယ်ဆုံးသမီး ဖြစ်သည်။ သူမတွင် အစ်ကိုကြီး အောင်ဆန်းဦးနှင့် အစ်ကိုလတ် အောင်ဆန်းလင်းတို့ ရှိသည်။ အစ်ကိုလတ်ဖြစ်သူ အောင်ဆန်းလင်းမှာမူ ငယ်စဉ်ကပင် ရေနစ်ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ သူမ နှစ်နှစ်သမီးအရွယ်တွင် ဖခင်ဖြစ်သူ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း လုပ်ကြံခံခဲ့ရသည်။ ငယ်စဉ်ဘဝကို ရန်ကုန်မြို့၊ တာဝါလိန်းလမ်း (ယခု ဗိုလ်ချုပ်ပြတိုက်လမ်း) ရှိ နေအိမ်တွင် ဖြတ်သန်းခဲ့ပြီး မက်သဒစ် အင်္ဂလိပ်အထက်တန်းကျောင်း (Methodist English High School) တွင် ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်တွင် မိခင်ဖြစ်သူ ဒေါ်ခင်ကြည်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသောကြောင့် မိခင်နှင့်အတူ နယူးဒေလီမြို့သို့ လိုက်ပါသွားခဲ့သည်။ နယူးဒေလီမြို့ရှိ လေဒီရှရီရမ်ကောလိပ် (Lady Shri Ram College) မှ နိုင်ငံရေးသိပ္ပံဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့ပြီးနောက်၊ ၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလန်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်ကာ အောက်စ်ဖို့ဒ်တက္ကသိုလ်၊ စိန့်ဟူးကောလိပ် (St. Hugh's College) ၌ ဒဿန...